ေအာက္ကို ငံု႔ၾကည့္၍ အထက္သို႔ ေမာ့ၾကည့္ျခင္း

ကၽြန္မတို႔ အေဖ မၾကာခဏ ႏွစ္သိမ့္ဆံုးမဖူးတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကို သတိရမိပါတယ္။ အေပၚကိုခ်ည္း ေမာ့မၾကည္နဲ႔ ကိုယ့္ေအာက္ကိုငံု႔ၾကည္ပါ တဲ့။ ေမွ်ာ္မွန္းတိုင္း မျဖစ္တဲ့ဘ၀အေပၚ အလိုမက်ျဖစ္တတ္တဲ့ ကၽြန္မကို ေလာကဓံနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ အေဖက ေျဖသိမ့္ေပးတာပါ။ ကရင္လူမိ်ဳးပီသစြာ ရိုးသားျပီး ေရာင့္ရဲတတ္တဲ့ လယ္သမား ကၽြန္မတို႔အေဖဟာ ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္း ေလာကဓံနဲ႔ ေကာင္းစြာမိတ္ေဆြဖြဲ႔ သြားသူပါ။ လူ႔ေအာက္က်လို႔ မေသနိဳင္ဘူး၊ လူပိလို႔မေသနိဳင္ဘူး ဆိုတဲ့ေဆာင္ပုဒ္က ကၽြန္မတို႔ အေဖ အျမဲေဆာင္ထားတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ပါ။ လူပိျပီး နလန္မထူနိဳင္တဲ့ အေဖ့ဘ၀ရုပ္ပံုလႊာဟာ ကရင္မ်ားရဲ႕ ဘ၀တစ္စိတ္တစ္ေဒသကို ထင္ဟပ္ေနပါတယ္။

လူလူခ်င္း ဖိတာကို မၾကိဳက္တတ္တဲ့ ကၽြန္မကို အေဖက သိပ္မလႊမ္းမိုးနိဳင္ပါဘူး။ အေဖ့လို ကၽြန္မ အားနာတတ္ေပမဲ့၊ မဟုတ္ရင္မခံတတ္တဲ့ အေမကသာ ကၽြန္မဘ၀ တစ္ခုလံုးကို လႊမ္းမိုးခဲ့ပါတယ္။ အေဖေျပာသလို ကၽြန္မ ေအာက္ကို မၾကာခဏငံု႔ၾကည္ပါတယ္။ အေပၚကိုလည္း ေမာ့ၾကည့္မိပါတယ္။ ငယ္ငယ္က ေအာက္ကိုငံု႔ၾကည့္ရင္ အေဖေတြးသလို ေတြးျပီးစိတ္ကို ေျဖသိမ့္ပါတယ္။ ကိုယ့္ထက္ဆင္းရဲ နိမ့္က်တဲ့ သူေတြအမ်ားၾကီး ရွိေနပါေသးလား၊ ကိုယ္ရထားတဲ့ ဘ၀က သူတို႔ေတြထက္စာရင္ ေတာ္ပါေသးတယ္ေပါ့။ အေပၚကို ေမာ့ၾကည့္မိရင္ေတာ့ အေပၚကလူေတြကို အားက်စိတ္ျဖစ္ျပီး၊ ၾကိဳးစားခ်င္စိတ္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ငယ္ငယ္က စိတ္အားတက္ၾကြေနခိ်န္မို႔ ေလာကဓံကို ဘယ္ေတာ့မွ အရွံဳးမေပးဘူးလို႔ စိန္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အနိဳင္ရလို႔ ေလွာင္ျပံဳးျပံဳးေနတဲ့ ေလာကဓံကို ကၽြန္မ လက္ေျမာက္ အရွံဳးေပးခ်င္ေနျပီ။

ဆႏၵနဲ႔ဘ၀ တစ္ထပ္တည္းမက်နိဳင္တဲ့ ဘ၀မွာ ေနသားက်ေအာင္ ၾကိဳးစားေနရင္း အခ်ိန္ေတြကုန္ အသက္ေတြ ၾကီးလာျပီ။ လူလတ္ပိုင္းအရြယ္ကို ေရာက္လာျပီဆိုေတာ့ ေအာက္ကိုငံုံ႔ၾကည့္ျပီး၊ အေတြးေတြက ေျပာင္းသြားပါတယ္။ ရခဲလွတဲ့ လူ႔ဘ၀ကို ရလာျပီး၊ လူျဖစ္ရက်ိဳးမနွပ္တဲ့ ဘ၀ေတြ။ လူလိုမစားရ၊ လူလိုမေနရတဲ့ ဘ၀ေတြ။ အျဖစ္သနစ္ေပါင္းစံုကို ျမင္ရတိုင္း ေရႊရင္မေခ်ာင္ ေရႊရင္ဆို႔ရပါတယ္။ ဒီလူေတြကို ကၽြန္မတို႔ ဒီအတိုင္းပဲ ငံု႔ၾကည့္ေနရမလား။ ေအာက္ေျခလူတန္းစားေတြ လူနဲ႔တူေအာင္ ေနရဖို႔ အေပၚကလူေတြမွာ တာ၀န္မရွိဘူးလား။ ေျပာသာေျပာရတယ္၊ အေပၚနဲ႔ေအာက္ အလွမ္းကြာေ၀းလြန္းေတာ့ သဲသဲကြဲကြဲ ျမင္ၾကလိမ့္မယ္မထင္ဘူး။ 

ကၽြန္မက ေတာသူေတာင္းသားေတြနဲ႔ တသားတည္းတစ္ထပ္တည္း ေနထိုင္ၾကီးျပင္းခဲ့သူမို႔ မ်က္လံုးနဲ႔လည္း ျမင္တယ္။ ႏွလံုးသားနဲ႔လည္း ျမင္ပါတယ္။ တေနကုန္ ခါးကိုကုန္းျပီး သမန္းေျမထဲကို ေကာက္ပင္ေတြ စိုက္ခဲ့ဖူးတယ္။ လယ္ကန္သင္းရိုးေပၚမွာ ေကာက္စိုက္သမေတြနဲ႔ အတူတူ ပဲဟင္းရည္ကို ျမိန္ယွက္စြာ ေသာက္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ လယ္ေတြ ကိုင္းေတြ ျမစ္ေခ်ာင္းေတြေပါတဲ့ ကၽြန္မတို႔ ဧရာ၀တီတိုင္းမွာ ဆန္ၾကမ္းနဲ႔ ဟင္းခ်ိဳအရည္က်ဲက်ဲကို ေသာက္ျပီး တင္းတိမ္ေနရတဲ့ လူေတြရွိတယ္။ ေန႔စဥ္ ငရုတ္သီးဆားေထာင္းနဲ႔ ထမင္းမိန္ေနရတဲ့လူေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ငရုတ္သီး မ၀ယ္နိဳငိတဲ့အခါ ဆားနဲ႔ပဲ ျပီးသြားရတာေေတြ ရွိပါတယ္။ ခ်က္စရာ ဆန္မရွိတဲ့အခါ ထမင္းရည္ ရွာေတာင္းေသာက္ ေနရတဲ့ အျဖစ္ေတြ တကယ္ရွိပါတယ္။ ကၽြန္မရြာသားေတြ ဆင္းရဲတဲ့ အေၾကာင္းကို မၾကာခဏ စာထဲထည့္ေရး ျပီးသားမို႔ အက်ယ္ခ်ဲ႕ မေျပာလိုေတာ့ပါ။ ဆင္းရဲျခင္းရဲ႕ အေၾကာင္းေတြ၊ ဆင္းရဲျခင္းမွ လြတ္္ေျမာက္ေၾကာင္းေတြကို ကၽြန္မ ဥာဏ္မွီသေလာက္ စဥ္းစားၾကည့္ မိပါတယ္။ 

တခ်ိဳ႕က ဆင္းရဲတဲ့သူကို မသနားနဲ႔လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ မလိမၼာလို႔ ဆင္းရဲၾကတာ၊ အလုပ္မၾကိဳးစားလို႔ ဆင္းရဲၾကတာကို သနားစရာ မလိုဘူးလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ယုတ္တိေဗဒအရ မွန္တယ္လို႔ ဆိုနိဳင္ေပမဲ့ လူသားဆန္ဆန္ ေတြးမယ္ဆိုရင္ မလိမၼာတဲ့လူကို လိမၼာေအာင္ ျပဳျပင္တည့္မတ္ေပး ရမွာပါ။ ဆင္းရဲတဲ့ သူေတြ အမ်ားစုဟာ အသိဥာဏ္နည္းၾကတယ္။ အလုပ္ကို ေရသာခိုခ်င္ၾကတယ္။ အေသာက္အစား ေလာင္းကစားမွာ ေမြ႔ေလ်ာ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူေတြကို စားစရာေပးရံု ေငြေခ်းေပးရံုနဲ႔ ဆင္းရဲျခင္းက လြန္ေျမာက္နိဳင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ (Life Skills) လို႔ေခၚတဲ့ ဘ၀ေနထိုင္နည္းေတြ ကၽြမ္းက်င္လာေအာင္ လူလိမၼာ ဆိုသူေတြက ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပ ေပးရမွာပါ။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္းစားမ်ားက အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းေတြ၊ တန္ရာတန္ေၾကး လုပ္ခရျပီး၊ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္ေတြကို ဖန္တီးေပးဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါတယ္။ 

လူ႔ဘ၀သက္တမ္း တိုတိုေလးမွာ ကၽြန္မတို႔ လူအခ်င္းခ်င္း ေမတၱာထားၾကျပီး၊ အားနည္းသူေတြကို ဂရုဏာစိတ္နဲ႔ တြဲကူေဖးမ ၾကရမယ္ မဟုတ္လား။ ဒါေပမဲ့ အေပၚကလူေတြ ေအာက္ကိုငံု႔မၾကည့္ ၾကဘူး။ တခ်ိဳ႕က မျမင္ခ်င္ ေယာင္ေဆာင္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က မ်က္မွန္စိ္မ္းတပ္ျပီးၾကည့္ေတာ့ တကယ္အရွိကို မျမင္ၾကဘူး။  အဲဒီလူေတြကို ကၽြန္မေမာ့ ၾကည့္မိပါတယ္။ ေမာ့သာၾကည့္ရတယ္ ကၽြန္မက အထက္တန္းလႊာမွာ ေနဖူးသူ မဟုတ္ေတာ့ အထက္တန္းစားေတြရဲ႕ ဘ၀ကို  နားမလည္နိဳင္တာ အမွန္။ ကၽြန္မကိုယ္တိုင္ အဲဒီေနရာကိုေရာက္ရင္ သူတို႔လိုပဲျဖစ္မလား ဆိုတာေတာ့ တကယ္မေရာက္ဖူးပဲ ေျပာရခက္ပါတယ္။ ေနာက္ဘ၀မ်ား အထက္တန္းလႊာမွာ လူျဖစ္ျပီး စာေရးဆရာမျဖစ္ခဲ့ရင္ လူ႔မလိုင္ေတြအေၾကာင္း ကၽြန္မစာေတြ ေရးခ်င္ပါတယ္။ ဒီဘ၀မွာ ဒီခႏၶာတည္သေရြ႕ေတာ့ ကၽြန္မရြာသားေတြအေၾကာင္းနဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ေပါင္းစပ္ျပီး ဘ၀ထဲက ထြက္လာတဲ့ စာေတြကို ေရးအားရွိသေလာက္ ေရးေနမွာပါ။ 

လူေခ်ာ

ႏွစ္ေတြအေတာ္ၾကာေအာင္ ျပန္မေရာက္ခဲ့ေသာ ျမိဳ႕ေလးထဲ တစ္ေခါက္ျပန္ေရာက္ခဲ့ေလျပီ။ ျမဳိ႕ေလးက အရင္လို ေႏြးေႏြးေထြးေထြး မရွိေတာ့သလို။ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔ေသာ ေႏြရာသီႏွင့္ လိုက္ဖက္ေအာင္ ျမိဳ႕ေလးက ေသြ႔ေျခာက္ တိတ္ဆိတ္ေနေတာ့သည္။ ဒီျမိဳ႕မွာ လူေခ်ာ အထက္တန္း ေအာင္ခဲ့သည္။ လတ္ဆတ္တက္ၾကြေသာ အထက္တန္းေက်ာင္းသား

ဘ၀က တကယ္ကို လြမ္းစရာ။ ေသာၾကာေန႔ ညေနဆို ျမိဳ႕ကေန ရြာကိုအတူျပန္ၾကေသာ ငယ္ေပါင္းသူငယ္ခ်င္းမ်ားကို လြမ္းဆြတ္မိေတာ့သည္။ ရြာေရာက္ရင္ သူတို႔ႏွင့္ေတြ႔ရမည္။ 

ဆိုက္ကားမစီးပဲ ရြာကို လမ္းေလွ်ာက္ျပန္ ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ျခင္းေတြ အက်ဥ္းခ် ခံေနရေသာ ပတ္၀န္းက်င္ကို ခဏထားခဲ့ျပီး၊ လူေခ်ာ အေမ့ရြာကို ျပန္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ စိတ္လြတ္လက္လြတ္ ေနရန္ၾကံစည္ထားသျဖင့္ ဇနီးႏွင့္ ကေလးမ်ားကို ေခၚမလာခဲ့။

လြတ္လပျ္ခင္း အရသာကို လူေခ်ာ အခုန္မင္ခဲ့ဆံုးအရာတစ္ခု။ ေလာကေကာင္းကင္ျပင္မွာ ေတာင္ပံကို အဆံုးစြန္ထိ ျဖန္ု႕ထြက္ပ်ံသန္းခ်င္ခဲ့ေသာ လူေခ်ာ၏ စိတ္ကူးမ်ားက စိတ္ကူးယဥ္ ကမၻာမွာပဲ က်န္ခဲ့ျပီ။ လက္ေတြ႕ဘ၀မေတာ့ က်စ္ၾကိဳးမ်ား၊ ၀ကၤဘာ ေထာင္ေျခာက္မ်ားႏွင့္ ရွဳပ္ေထြးလွေသာ အသိုက္အ၀န္းတြင္ ဤ ကို ကၽြဲ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာေနရသည္။ ၾကာေတာ့ ရူးခ်င္သလို ျဖစ္လာသည္။ 

လယ္ကြင္းထဲက သူငယ္ခ်င္းမ်ားလို တြံေတးသိန္းတန္ သီခ်င္းကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေအာ္ဆိုရေသာ ဘ၀ကမွ ပိုျပီးအဓိပၸါယ္ရွိသလို ခံစားမိသည္။ 

ဂ်ံဳးဂ်ံဳး ဂ်ံဳ႕ဂ်ံဳ႕ …… ဂ်ံဳးဂ်ံဳး ဂ်ံဳ႕ဂ်ံဳ႕……. ဂ်ံဳးဂ်ံဳး ဂ်ံဳ႕ဂ်ံဳ႕

စပါးအျပည့္တင္လာေသာ ေထာ္လာဂ်ီ ျဖတ္ေမာင္းသြားရာ ဖုန္ေတြအလိပ္လိုက္ ထက်န္ခဲ့ေတာ့သည္။ လူေခ်ာတစ္ကိုယ္လံုး ဖုန္ေတြနဲ႔ ေဖြးသြား၏။ ခုမွ တကယ့္ ေတာသား ျပန္ျဖစ္သြားသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္က ကတၱရာလမ္းေဖာက္ရန္ စီမံကိန္းခ်ခဲ့ေသာ ကားလမ္းမသည္ ယခုတိုင္ ဖုန္ထူ ဗြက္ထူေသာ ေျမသားလမ္း အျဖစ္သာ ရွိေနသည္။ ထိုစဥ္အခါက လုပ္အားေပးစနစ္ျဖင့္ တစ္ျမိဳ႕နယ္လံုးက ရြာသားမ်ား၏ ေခၽြးမ်ားးႏွင့္ ေဖာက္ခဲ့ေသာလမ္း။ ေပႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ က်ယ္ေသာ လမ္းမၾကီးေပၚတြင္ ကတၱရာအစား ေက်ာက္စရစ္ခဲမ်ား ဟိုတစ္ဒီတစ္စ ရွိပါ၏။ ႏွစ္ေတြၾကာ၍ ေျမသားက်သြားသျဖင့္ လမ္းမၾကီးမွာ ျမင့္ရာမွနိမ့္သြားရံုကလြဲျပီး ဘာမွေျပာင္းမသြားခဲ့ေပ။ မိုးရာသီတြင္ ဗြက္ထူ၍ ေႏြရာသီတြင္ ဖုန္ထူ၏။

စီမံတိုင္းမျဖစ္၊ သူ႔သေဘာ သူေဆာင္သည့္ အနတၱသေဘာဟုသာ မွတ္ရေတာ့မလို။

လူေခ်ာ ကိုယ့္အေတြးႏွင့္ကိုယ္ လမ္းဆက္ေလွ်ာက္ရင္း ရြာဆီမွလာေသာ မဂၤလာသီခ်င္းသံကို ၾကားရသည္။

တူႏွစ္ျဖာ…. ဂေဟဆက္…..ေသြမပ်က္တဲ့ ေမတၱာ……

ဘယ္သူ မဂၤလာေဆာင္ပါလိမ့္။ ျပန္လာရင္းၾကံဳလို႔ ႏြဲရခ်ည္ေသး။

ဆို္င္ကယ္နွင့္လာေနေသာ လူငယ္တစ္ေယာက္ကို မဂၤလာေဆာင္သတင္း ေမးလိုက္မိသည္။

“ဘယ္သူမဂၤလာေဆာင္ တာလဲ ညီ”

“ေအာ္….. ကိုလူေခ်ာ ပါလား။ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ဗ်ာ၊ မလြင္လြင္နဲ႔ ကိုေအာင္ေမာင္းတို႔ မဂၤလာေဆာင္ဗ်။”

“ဟာ..”

၂၀၁၄ ကို ၾကိဳဆိုျခင္း : မေလးရွား ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးႏွင့္ စာေပေဟာေျပာပြဲ

ဒီႏွစ္ ႏွစ္သစ္မွာ ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးနဲ႔လည္းတိုက္ဆိုင္၊ စာေပေဟာေျပာပြဲ လည္းရွိလို႔ ႏွစ္ပြဲလံုးႏြဲျပီး ႏွစ္သစ္ကို ၾကိဳဆိုလိုက္ပါတယ္။ သေလးထိုင္ခုတ္ဖူ ေကာက္ဦးေပၚေသာ ကရင့္ႏွစ္သစ္ကူးမွာ မေလးရွားေရာက္ ေရႊကရင္မ်ားကို စုစည္းေရာက္လာၾက
 ေဟာေျပာ ေဖ်ာ္ေျဖၾကရင္း ႏွစ္သစ္ကိုအတူဆင္ႏြဲခဲ့ၾကတာ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုကို ေက်ာ္ခဲ့ပါျပီ။ ကရင္အက်ီ ေရာင္စံု၀တ္ဆင္ထားၾကတဲ့ ခ်စ္စရာေရႊကရင္ေတြကို ျမင္ရတာ စိတ္ခ်မ္းသာမိပါတယ္။ ေမာင္ညီမငယ္ေတြ ဆိုၾကကၾကတာ ၾကည့္ရင္းစိတ္အပန္းေျပ ခဲ့ပါတယ္။ သေဘာျဖဴအူစင္းလွျပီး ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနခ်င္ၾကတဲ့ ကၽြန္မတို႔ ကရင္လူမ်ိဳးေတြ အျမဲတမ္းေပ်ာ္ရႊင္ နိဳင္ၾကပါေစလို႔ ႏွစ္သစ္မွာ ေတာင္းဆုျပဳမိပါတယ္။ အေ၀းေရာက္ ေရႊကရင္ေတြ ဇြဲကပင္ေတာင္နဲ႕ အမိေျမကို မေမ့ၾကပါေစနဲ႔ လို႔လည္း ဆုေတာင္းမိပါတယ္။

ေန႔လည္ (၁၂)နာရီေလာက္မွာ ကိုတာရာယာမွာ က်င္းပတဲ့ စာေပေဟာေျပာပြဲကို သြားခဲ့ပါတယ္။ ခန္းမထဲကိုေရာက္ေတာ့ ဆရာမေဒၚစန္းစန္းႏြဲ႔(သာယာ၀တီ) စတင္ေဟာေျပာ ေနပါျပီ။ အ ေျပာေကာင္းတဲ့ ဆရာမက (၇)ႏွစ္ေက်ာ္ ေထာင္က်ခဲ့ရတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ေျပာျပပါတယ္။ ၈၈ အေရးအခင္းမွာ မတရားေသာ အမိန္႔ဟူသမွ်ကို ဖီဆန္ရန္ နိဳင္ငံသားတိုင္းတြင္ တာ၀န္ရွိသည္
ဆိုတဲ့ ဆိုင္းပုဒ္ကို သေဘာတူေရးဆြဲၾကရာမွ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆရာဦးကိုေလး (အင္း၀ဂုဏ္ရည္)က ထိရွေျပာင္ေျမာက္ေသာ ကဗ်ာမ်ားကို ရြတ္ဆိုေဟာေျပာပါတယ္။ ဆရာေနာက္ဆံုးစကားကေတာ့ ကၽြန္မရင္ကို အထိဆံုးပါ။  
သူ႔တို႔ကမ္းလာတဲ့လက္ဖ၀ါးမွာ..အို ငါ့ပါးရာေတြနဲ႔
ရင္ကြဲမတတ္ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဆရာ့ရင္ဘတ္က ပြင့္ထြက္လာတဲ့ စကားလံုး။ေထာင္မေၾကာက္ တန္းမေၾကာက္ အာဏာရွင္ေတြကို ကဗ်ာနဲ႔ကေလာ္တုတ္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာၾကီး အိုေနပါျပီ။ အိုေနေပမဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ဆိုးကို အျမစ္မက်န္ေအာင္ တူးထုတ္ပစ္ခ်င္တဲ့ ဆရာအားမာန္ေတြက ကၽြန္မတို႔ ငယ္ရြယ္သူေတြထက္ အဆမတန္ သာေနပါတယ္။ ဆရာအိုတို႔ လမ္းစဥ္ကို ကၽြန္မတို႔ ညီညီညြတ္ညြတ္ လိုက္နိဳင္မွ ဒီစနစ္ဆိုးကို ေတာ္လွန္နိဳင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွ ဟုတ္တိပတ္တိ မလုပ္ျဖစ္ေသးတဲ့ ကၽြန္မကေတာ့ ဆရာတို႔ကို အားနာမိပါတယ္။

ကဗ်ာဆရာ ညီမင္ညိုကလည္း အေျပာအေဟာ ေကာင္းလြန္းပါတယ္။  ၾကဴ(၄) ၾကဴေကာင္း၇န္ အေရးၾကီး ေၾကာင္းကို  ေဆြးေႏြးေျပာျပခဲ့ ပါတယ္။
ပထမ  Q - IQ ဥာဏ္ရည္ျမင္ျ့ခင္း
ဒုတိယ Q- EQ စိတ္ခံစားမွဳ ဥာဏ္ရည္ျမင့္ျခင္း
တတိယ Q- PQ ကိုယ္ကာယ ၾကံ႕ခိုင္က်န္းမာျခင္း၊ က်န္းမာေအာင္ေနမွ အလုပ္ေတြေကာင္းေကာင္း လုပ္နိဳင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
စတုတၳ Q-SQ ဘာသာတရား ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မွဳဆိုင္ရာ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မွဳ ျမင့္မားျခင္း။ မိမိယံုၾကည္ ဘာသာတရား၏ အဆံုးအမကို လိုက္နာၾကလွ်က္ သူတပါး၏ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မွဳကို ေလးစားတတ္မွသာ မတူညီကြဲျပားၾကသူေတြ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ လက္တြဲေနထိုင္ ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။

လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးမွဳိင္းေတြမိျပီး မတည္ျငိမ္ျဖစ္ေနရင္၊ တိုင္းျပည္ေခ်ာက္ကမ္းပါးသို႔ မက်ေရာက္မွီ လက္တစ္လံုးအလိုေလးမွာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းတဲ့ အေျခအေန ျပန္ေရာက္လာမွာကို စိုးရိမ္ရသျဖင့္ သတိရွိၾကရန္ အေလးအနက္ ေျပာသြားပါတယ္။ တိုင္းျပည္အေရးအတြက္ အပင္ပန္းခံ ေျပာၾက ေရးၾကတဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြကို ေလးစားအားက်မိပါတယ္။ ေက်းဇူးလည္းတင္ပါတယ္။

ဘာမွမလုပ္ေပးနိဳင္တဲ့ ကၽြန္မကေတာ့ ျမန္မာျပည္အတြက္ ႏွစ္သစ္ဆုေတာင္းေလးပဲ ေတာင္းေပးပါတယ္။
ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာျပည္ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ ပါေစ....
မိခင္နွင့္တူေသာ အေမစု က်န္းမာပါေစ..
အေမစုကို ၀န္းရံၾကသူေတြအားလံုးလည္း က်န္းမာၾကလို႔၊ ေျပာသမွ်စကား ေရးသမွ်စာေတြ ၾသဇာေညာင္းနိဳင္ပါေစ...
တပ္မေတာ္သားမ်ားအားလံုး အျမင္အာရံုေတြ ၾကည္လင္ၾကလို႔ နွလံုးသားေတြ ပြင္းလန္းၾကပါေစ။



အခ်ိန္မရသျဖင့္ စာေပေဟာေျပာပြဲအေၾကာင္း အေသးစိပ္မေရးနိဳင္တာကို ေတာင္းပန္အပ္ပါတယ္။

က်င့္၀တ္ညီေစ

က်င့္၀တ္ (Ethics) ဆိုသည္မွာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းက လက္ခံသတ္မွတ္ထားေသာ အက်င့္စာရိတၱေကာင္းမ်ား သို႔မဟုတ္ အျပစ္ကင္းေသာ အမူအက်င့္မ်ား ျဖစ္သည္။ မိမိအျပဳအမူေၾကာင့္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ထိခိုက္နစ္နာမွဳ မရွိေအာင္ ေရွာင္ၾကည္ျခင္းသည္ က်င့္၀တ္မ်ားကုိ ေစာင့္ထိန္းျခင္းျဖစ္သည္။  လူတစ္ဦးစီတိုင္း၊ အဖြဲ႔အစည္းတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးရမည့္ အေျခခံ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ နိယာမမ်ား (Ethical principles) မွာ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ေစျခင္း (Beneficience)၊ ဆိုးက်ိဳးနည္းနိဳင္သမွ်နညး္ေစျခင္း (Least harms/nonmaleficence) ႏွင့္ တရားမွ်တ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေလးစားလိုက္နာျခင္း (Respect for automony and justice) တို႔ျဖစ္သည္။ လူပီသေသာ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္ ရွင္သန္ရပ္တည္သူမွန္လွ်င္ လူ႔က်င့္၀တ္စည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာၾက ပါသည္။ ပညာရွင္အျဖစ္ ရပ္တည္သူမ်ားသည္ မိမိတို႔၏ အတတ္၊ပညာ အဆင့္အတန္းကို က်င့္၀တ္လိုက္နာျခင္းဟူေသာ စံခ်ိန္ျဖင့္ တိုင္းတာရေပမည္။

ေကာင္းက်ိဳးကို ျဖစ္ေစျခင္းဆိုသည့္ နိယာမအရ ေန႔စဥ္ဘ၀ကိုျဖတ္ေက်ာ္ရင္း ျပဳသမွ်ကာယကံမွဳ၊ ေျပာသမွ် ၀စီကံမွဳနဲ႔ ၾကံစည္သမွ် မေနာကံစိတ္ကူးမ်ားသည္ ေကာင္းက်ိဳးကိုသာ ေရွးရွုဳဦးတည္ရပါမည္။ မိခင္သည္ သားသမီးမ်ား၏ ေကာင္းက်ိဳးကိုသာ ၾကံစည္ေဆာင္ရြက္ သကဲ့သို႔ ကၽြန္မတို႔တေတြ လူသားအားလံုးအေပၚ ေစတနာ ေမတၱာစိတ္ထားျပီး ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ေစေသာ အမွဳကို အျမဲေဆာင္ရြက္ ရေပမည္။ ေကာင္းမွဳမွန္သမွ် အကုန္လုပ္ရပါမည္။ မေကာင္းမွဳ မွန္သမွ်ကို ေရွာင္ၾကည္ပါလွ်င္ ဆိုးက်ိဳးနည္းနိဳင္သမွ် နည္းေစျခင္း ဟူေသာ နိယာမကို လိုက္နာျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ မိမိအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ သူတပါး ဆံုးရွဳံးနစ္နာမွဳ မရွိေအာင္ သတိထားေရွာင္ၾကဥ္ အပ္ေပသည္။ သူလညး္ခ်မ္းသာ ကိုယ္လည္းရႊင္လန္း ၀မ္းေျမာက္ရသည့္ သူနိဳင္ကိုယ္နိဳင္ (Win-win situation) ျဖစ္ေအာင္ အျမဲစဥ္းစား ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ 

အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေလာကကိုအလွဆင္နိဳင္ဖို႔

မိသားစုတစုမွာ အေရးၾကီးဆံုးလူျဖစ္တဲ့ မိခင္ သို႔မဟုတ္ အိမ္ရွင္မေတြရဲ႕ တန္ဖိုးကို လူတိုင္းနားလည္ၾက ပါတယ္။ မိခင္ေကာင္းေတြက သားေကာင္းရတနာေတြ ေမြးထုတ္ေပးၾကတယ္။ အိမ္ရွင္မေကာင္းေတြေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားမ်ား ေအာင္ျမင္ေသာ ဘ၀ကိုရနိဳင္ၾက ပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာေသာ လူ႔ေဘာင္ကို တည္ေဆာက္ရာမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ သိပ္ကိုအေရးၾကီး ပါတယ္။

ကၽြန္မ ငယ္ငယ္တုန္းက မိန္းကေလးျဖစ္ရတဲ့ ဘ၀ကို သိပ္သေဘာမက် ခဲ့ ပါဘူး။ အကိုေမာင္ေတြလို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနလို႔ရတဲ့ ေယာက်ၤားဘ၀ကို ပိုသေဘာက်ခဲ့ ပါတယ္။ မွီးေကာင္ေပါက္ အရြယ္ေရာက္လာေတာ့ စိတ္ရူးေပါက္ျပီး၊ ေယာက်ၤားေလးလို ေနခ်င္စိတ္ျဖစ္မိ ပါေသးတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက စိုးျမတ္သူဇာတို႔၊ လင္းဇာနည္ေဇာ္တို႔ ထမိန္တိုတို ရွပ္အကႌ်၊ တီရွပ္ေတြ၀တ္ျပီး၊ ဗီြဒီယိုရိုက္ ျပကၡဒိန္ထုတ္တာ ေခတ္စားေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ကၽြန္မလည္း ေယာက်္ား၀တ္ ရွပ္အက်ႌ၀တ္ခ်င္တာ၊ အေမက မ၀ယ္ေပးလို႔ အကိုေတြဆီမွာ ေတာင္း၀တ္ရပါတယ္။ ရွပ္အက်ႌ ဖိုးယိုဖားယားနဲ႔ ေလွ်ာက္သြားေနတဲ့ ကၽြန္မကို အေမနဲ႔ အေဖ ေတာ္ေတာ္ မ်က္စိစပါးေမႊး စူးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကၽြန္မအျဖစ္ေနပံုက ေတာ္ေတာ္ရယ္စရာေကာင္း ပါတယ္။ 

မွီးေကာင္ေပါက္အရြယ္ကိုေက်ာ္လို႔ တည္ျငိမ္သြား တဲ့အခ်ိန္ေရာက္ေတာ့ ဘိုင္းေကာင္းေက်ာက္ဖိ မဟုတ္ေသာ္လည္း ဣေျႏၵသိကၡာရွိရွိ ေနတတ္ခဲ့ပါတယ္။ အေမ့ေက်းဇူးေၾကာင့္ မိန္းမသားမ်ား ေစာင့္စည္းအပ္ေသာ က်င့္၀တ္ သိကၡာေတြကို ခိုင္ခိုင္ျမဲျမဲ ေစာင့္ထိန္းနိဳင္ခဲ့ ပါတယ္။ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာေတြအေၾကာင္းကို သိနားလည္တတ္တဲ့ အခိ်န္ေရာက္ေတာ့ ေမတၱာစိတ္ၾကီးေသာ မိန္းမသားျဖစ္ရတာကို ေက်နပ္လာခဲ့ ပါတယ္။  မိဘညီအကိုေမာင္ညီမမ်ား၊ သားသမီးနဲ႔ ခ်စ္သူလင္သားအေပၚ ထားရွိတဲ့ မိန္းမသားမ်ားရဲ႕ ေမတၱာတရားဟာ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္လြန္း ပါတယ္။ မိဘမ်ား အသက္ၾကီးလာရင္ သားထက္ သမီးေတြအေပၚ အားကိုးအားထားၾကတယ္၊ သမီးအိမ္မွာ ေနရတာ ပိုျပီးစိတ္လံုျခံဳမွဳ ရွိၾကပါတယ္။ ႏွမခ်မ္းသာရင္ ေမာင္အိမ္ဦးခန္းမွာ ေနရမယ္ဆိုတဲ့ ေရွးျမန္မာတို႔ရဲ႕ ဆိုရိုးစကားကို ၾကည့္ရင္ မိန္မမ်ားရဲ႕ ေမာင္ႏွမသားရင္းစိတ္ဓာတ္ကို ႏွစ္သက္ဖြယ္ေတြ႔ရ ပါတယ္။ ေမာင္ႏွမအခ်င္းခ်င္း တစိတ္တ၀မ္းတည္း ခ်စ္ခင္သင့္ျမတ္ ေစဖို႔ကိုလည္း မိခင္ေတြက ေလ့က်င့္သင္ျပၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သားသမီးေတြ အေပၚထားတဲ့ မိခင္ေမတၱာကိုေတာ့ စာဖြဲ႔လို႔မကုန္နိဳင္သလို လူတိုင္းလည္း နားလည္ၾကပါတယ္။

အမွန္တရားကို စူးစမ္းၾကည့္မိျခင္း

ကြာလာလမ္ပူမွာ က်င္းပသြားတဲ့ အာဇာနည္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ ႏွလံုးလွ စာေပေဟာေျပာပြဲ မွတ္တမ္းအက်ဥ္းကို ေရးရင္း ေတြ႕ၾကံဳခဲ့တာေတြ၊ ေတြးမိတာေလးေတြကို စာတပုဒ္ေရးခ်င္လာ ပါတယ္။ အခ်ိန္ေတြပိုေနလို႔ မဟုတ္ေပမဲ့ ျမင္သမွ် ၾကားသမွ်ကို ျပန္ေတြးျပန္ေရးခ်င္ၾကတာ စာေရးသူေတြရဲ႕ ၀ါသနာပါ။ ပညာဆိုတာ အမွန္တရားကို ထိုးထြင္း သိျမင္ျခင္းျဖစ္တယ္၊ အေျခခံပညာ အားနည္းတဲ့အခါ အမွန္တရားကို သိခြင့္မရပဲ လမ္းလြဲသြားၾကတယ္လို႔ ကိုဂ်င္မီက ေျပာပါတယ္။ ရုပ္၀တၳဳေတြ ေနွာင့္ေနွးေနတာကို မေၾကာက္ပါ၊ ကၽြန္စိတ္နဲ႔ က်ိဳးႏြံျခင္းကိုသာ ေၾကာက္ရပါတယ္လို႔ ကိုမင္းကိုနိဳင္ ေျပာသြားတာကိုလည္း ေလးေလးနက္နက္ စဥ္းစားစရာပါ။ အစိုးရနဲ႔ ပညာတတ္လူတန္းစားေတြ ျပည္သူလူထုဘက္ မ်က္ႏွာမူဖို႔လိုတယ္လို႔ ဆရာမ ေဒၚသန္းျမင့္ေအာင္ ေျပာသြားတာကိုေတာ့ လက္ေတြ႔က်င့္သံုး ၾကမွသာ ကၽြန္မတို႔တိုင္းျပည္ ျပန္ေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုဂ်င္မီေျပာသလို အေျခခံပညာ အားနည္းလို႔ အမွန္တရားကို မျမင္တတ္မၾကည္တတ္၊ ေၾကာက္ေအာင္ ေျခာက္ထားလို႔ အမွန္တရားကို ရွာေဖြတတ္တဲ့ အက်င့္ေတြေပ်ာက္ခဲ့ရတဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအတြင္းမွာ ကၽြန္မတို႔လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဘ၀နဲ႔ စိတ္ဓာတ္ အရည္အေသြးေတြ နိမ့္က်ပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။ အသက္သံုးဆယ္တိတိ ျပည့္တဲ့အထိ ကၽြန္မ ျမန္မာျပည္မွာ ေနခဲ့ပါတယ္။ ဘာဆိုဘာမွ ေကာင္းေကာင္းနားမလည္ခဲ့ဘူး။ အိပ္ေပ်ာ္ေနခဲ့ လိုက္ပံုမ်ား၊ ႏြားေျခရာကြက္ေလးထဲမွာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္လဲ အဟုတ္ၾကီးထင္ခဲ့ မိေလရဲ႕။ မေလးရွားကို ေရာက္လာ ခါစကဆို ရန္ကုန္နဲ႔ ဘာမွမကြာဘူးလို႔ မွတ္ခ်က္ခ်မိဖူးပါတယ္။   ေနတာၾကာလာေတာ့မွ ကြားျခားတာေတြကို ျမင္တတ္လာပါတယ္။ မေလးရွားနိဳင္ငံသားေတြ   ျမန္မာေတြထက္ ပိုမေတာ္ပါဘူးလို႔လည္း မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ဖူးပါတယ္။ 

အေျခခံအားျဖင့္ လူေတြအားလံုး အတူတူပဲလို႔ ေျပာနိဳင္ေပမဲ့ ပညာတတ္ျခင္း မတတ္ျခင္းအေပၚမွာ မူတည္ျပီး၊ ျပဳမူက်င့္ၾကံတာေတြ ကြာျခားပါတယ္။ပညာရွိေသာ ပညာတတ္မ်ားဟာ အမွန္တရားကို ျမင္နိဳင္ေအာင္လမ္းေၾကာင္း ေပးၾကပါတယ္။ ေျပာရဲဆိုရဲေအာင္၊ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ယံုၾကည္မွဳရွိရွိ ရပ္တည္နိဳင္ေအာင္ ပ့ံပိုးကူညီေပးၾက ပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြ၊ အျမတ္ၾကီးစား လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အမွန္တရားကို ျမင္နိဳင္ေအာင္ အားေပးၾကပါသလား။ အမွန္ကို ျမင္တတ္ေျပာတတ္တဲ့လူဆို အာဏာရွင္ေတြက ရန္သူလို သေဘာထားၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းရွင္ေတြဟာလည္း အမွန္ကိုေျပာတဲ့ ၀န္ထမ္းမ်ိဴးကို မၾကိဳက္တတ္ပါဘူး။ ခိုင္းတာအကုန္လုပ္ ျပန္မေျပာတဲ့ ၀န္ထမ္း၊ နာခံရိုက်ိဳးတဲ့ ၀န္ထမ္းမ်ိဳးဆို သိပ္ၾကိဳက္ၾက ပါတယ္။ ဘ၀ရပ္တည္ေရးအတြက္ အမွန္တရားကို ရွာၾကည့္မေနပဲ ခိုင္းတာလုပ္ ေနရမယ္ဆိုရင္ လူတစ္ေယာက္အျဖစ္ အသက္ရွင္ရတာ မတန္ဘူးထင္ပါတယ္။ 

ေရးပါ အမွန္ကိုရိုးသားစြာေရးပါ

ၾသဂုတ္လ ၃၁  ဘေလာ့ဂါမ်ားေန႔ အမွတ္တရ စာတစ္ပုဒ္ေရးခ်င္ ပါတယ္။ မႏွစ္တုန္းကလည္း ဘေလာ့ဂါေန႔မွန္း မသိလိုက္ေပမဲ့ မေန႔ကေ၀ဒနာ ဆိုတဲ့စာတစ္ပုဒ္ကို ေရးျဖစ္လိုက္ ပါတယ္။ ကၽြန္မ ဘေလာ့ေရးတာ (၂) ႏွစ္ရွိပါျပီ။ လာဖတ္တဲ့သူ ေျပာရေလာက္ေအာင္ မမ်ားေပမဲ့ ကၽြန္မစာေတြ ဆက္ေရးေနပါတယ္။ မေလးရွားကထုတ္တဲ့ အျပင္စီး မဂၢဇင္းမွာေတာ့ အျမဲေရးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာနက္၀ပ္ နဲ႔ ေမတၱာဥယ်ဥ္မွာ ကၽြန္မေရးတဲ့ စာအခ်ိဳ႕တင္ျဖစ္ပါတယ္။ စာေရးတာကို ၀ါသနာပါလို႔ ကၽြန္မေရးပါတယ္။ စာေရးျခင္း စာဖတ္ျခင္းအလုပ္ကို ျမတ္နိဳးလို႔ ကၽြန္မအခ်ိန္ေတြကို စာေပအတြက္ မ်ားမ်ားသံုးနိဳင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါတယ္။
 

ကၽြန္မ ဘေလာ့မေရးခင္က စီနီယာ၀ါရင့္ဘေလာ့ဂါမ်ားရဲ႕ စာေတြလိုက္ဖတ္ျပီး သူတို႔ကို ေလးစားအားက်ခဲ့ပါတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳ ဗဟုသုတေတြကို မွ်ေ၀ခ်င္ၾကလို႔ အခ်ိန္ကုန္ခံျပီး အလကားေရးသား ေနၾကတဲ့ ဘေလာ့ဂါမ်ားကို ေလးစားတဲ့အေၾကာင္း စာေရးဆရာမ ေဒၚနုႏုရည္ (အင္း၀)ရဲ႕ ဂုဏ္ျပဳစာကိုဖတ္မိဖူး ပါတယ္။  အခ်ိဳ႕က ေရးခ်င္တဲ့စာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရးရေအာင္ ဘေလာ့မွာေရးတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ မေရးရမေနနိဳင္လို႔ ေရးတယ္၊ အခ်ိဳ႕ကလည္း အထီးက်န္ေ၀ဒနာကို ကုစားဖို႔ ဘေလာ့ေရးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ စာဖတ္သူေတြ ႏွစ္သက္ရာစာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဖတ္နိဳင္ေအာင္ မိမိတို႔အားသန္သလို ေရးၾကတာ ေကာင္းပါတယ္။ နယ္ပယ္ေပါင္းစံုက အေတြ႔အၾကံုေတြကို အေတြးရွဳေထာင့္မ်ိဳးစံုနဲ႔ ေရးၾကတာ လိုက္ဖတ္လို႔ေတာင္ မကုန္နိဳင္ဘူး။

စာေပပညာရွင္ေတြ ၀ါသနာရွင္ေတြ စာေရးၾကတယ္။ ဆရာ၀န္ေတြ၊ အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔ အိုင္တီပညာရွင္ေတြ စာေရးၾကတယ္။ ထို႔အတူပဲ ေက်ာင္းဆရာမ၊ သူနာျပဳနဲ႔ အိမ္ရွင္မေတြ စာေရးၾကရင္သိပ္ေကာင္း ပါတယ္။ ေတြ႔ၾကံဳ ခဲ့သမွ်ကို ျပန္ဆင္ျခင္သံုးသပ္ျပီး စာေတြေရးရင္ ဘ၀စာမ်က္ႏွာေတြဟာ အကၡရာတင္က်န္ရစ္ ပါလိမ့္မယ္။ စာေရးျခင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး၊ ျပန္လည္ဆင္ျခင္းသံုးျခင္း ( Reflection) အေၾကာင္း အနည္းငယ္ ထည့္ေရးခ်င္ပါတယ္။ ပညာရပ္တိုင္း နယ္ပယ္တိုင္းမွာ ျပန္လည္ဆင္ျခင္သံုးသပ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ Reflective practice ရွိမွသာ တိုးတက္နိဳင္ပါတယ္။ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ေတြးၾကတယ္၊ အရင္ကအေၾကာင္းေတြကို စျမံဳ႕ျပန္ေျပာၾကတယ္ ဆိုတာဟာလည္း Reflection လို႔ဆိုနိဳင္ပါတယ္။ ျပန္ေတြး ျပန္ေျပာတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြထဲက တရားနညး္လမ္းမက်တာေတြ အားနည္းခ်က္ေတြကို အမွန္တိုင္းျပန္ျမင္နိဳင္ျပီး၊ ဘယ္လိုျပဳျပင္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ေတြးနိဳင္ သံုးသပ္နိဳင္ရင္ေတာ့ (Critical Reflection) အဆင့္ကို ေရာက္ပါတယ္။ ေတြးနိဳင္ သံုးသပ္နိဳင္ျပီး၊ ဖတ္ေကာင္းတဲ့ စာေတြေရးနိဳင္ဖို႔ စာဖတ္အားေကာင္းဖို႔ လိုျပန္ပါတယ္။

ဆင္ျခင္သံုးသပ္မိသမွ်ကို အမ်ားသိေအာင္ ျပန္ေရးတာကေတာ့ (Reflective writing) ျဖစ္ပါတယ္။ ဂဘ္စ္ရဲ႕ ျပန္လည္ဆင္ျခင္နည္း ပံုစံ (Gibb’s Model of Reflection) ဥပမာေပးျပီး၊ ျပန္လည္ဆင္ျခင္ စားေရးနည္းေလးကို အက်ဥ္းခ်ံုဳး ေဖာ္ျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီေမာ္ဒယ္က လြယ္ကူရွင္းလင္းလို႔ လူၾကိဳက္မ်ားပါတယ္။ သူနာျပဳ ဘာသာရပ္မွာ Reflective Assignments ေရးရင္ ဒီေမာ္ဒယ္ကို ေတာ္ေတာ္မ်ား သံုးၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အျခားပညာရပ္ နယ္ပယ္ေတြမွာလည္း သံုးလို႔ေကာင္းပါတယ္။ 

ပထမဆံုးအဆင့္မွာ ေရးသားတင္ျပျခင္း (သို႔) ေဖာ္ထုတ္ေျပာျပျခင္း (Description) ျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႔ၾကံဳခဲ့တဲ့ အျဖစ္အပ်က္ကို အစီအစဥ္ တက်ေရးမယ္။ စာဖတ္သူနားလည္ေအာင္ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းနဲ႔ စိတ္၀င္စားစရာ ျဖစ္ေအာင္ေရးမယ္။ စာေရးတဲ့ အေလ့အက်င့္ မ်ားလားရင္ အေရးအသား ပိုမိုေကာင္းမြန္ ေျပျပစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အေၾကာင္းအရာေလး တစ္ခုကို ကၽြန္မေျပာၾကည့္ ပါမယ္။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းတဲ့ လူနာေတြ တပတ္သံုးၾကိမ္ ေက်ာက္ကပ္ေဆးျပီး အသက္ရွင္ရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ပိုက္ဆံခ်မ္းသာမွသာ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေက်ာက္ကပ္ေဆးဖို႔ ျဖစ္နိဳင္ပါတယ္။ မေလးရွားမွာေတာ့ ဆင္းရဲသားေတြ ေက်ာက္ကပ္ေဆးနိဳင္ေအာင္ ေစတနာရွင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ကူညီၾကပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းကို ေတြးရင္းေရးရင္းက ေက်ာက္ကပ္မေဆးနိဳင္လို႔ ေ၀ဒနာကို မခ်ိမဆန္႔ ခံစားရတဲ့ ျမန္မာျပည္က လူနာေတြကို ကၽြန္မမ်က္စိထဲ ျပန္ျမင္ေယာင္မိပါတယ္။ ေတြးျပီး စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ရတဲ့ ခံစားခ်က္ (Feeling) ဆိုတဲ့အဆင့္ကို ေရာက္လာပါတယ္။ 

ခံစားခ်က္ေတြ အေတြးေတြဆိုတာ အင္မတန္ အဖိုးတန္တဲ့ နာမ္ပစၥည္းေတြပါ။ ခံစားရတဲ့အခါ ကၽြန္မတို႔ ေတြးေခၚတဲ့ ပံုစံေတြေျပာင္းသြား ပါတယ္။ ခံစားရလို႔ စာနာတတ္လာတယ္။ ကိုယ္တိုင္ခံစားရတာေတြကို သူမ်ားေတြသိေအာင္ ေရးလိုက္တဲ့အခါ အဲဒီခံစားခ်က္ေတြက စာဖတ္သူေတြဆီ ကူးသြားတယ္။ စာဖတ္သူေတြရဲ႕ ႏွလံုးသားကို ထိရွသြားတယ္။ စာဖတ္ျခင္းကရတဲ့ ရသေတြဟာ လူေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚကို ပံုစံေျပာင္းေပးနိဳင္ပါတယ္။ ခံစားရလို႔ ေတြးမိရာက ျပန္လည္သံုးသပ္တဲ့အဆင္ ့ (Evaluation) ကိုေရာက္လာပါတယ္။

 

Gibbs Model of Reflection, 1988

သစၥာ (မင္းကိုနိဳင္)

အမ်ိဳးသားေရးအတြက္
အသက္ေပးသြားေသာ
ရဲေဘာ္မ်ားအား တိုင္တည္သစၥာျပဳပါ၏။

မျပီးျပတ္ေသး ေတာ္လွန္ေရးတြင္
ကၽြန္ုပ္၏ေသြး မနီေသးလွ်င္
အသင္တို႔ေသြး ပက္ျဖန္းေပး၍
ရဲေဆးတင္ေပးၾကပါေလ။

မျပီးျပတ္ေသး ေတာ္လွန္ေရးတြင္
ကၽြန္ုပ္၏၀ိဥာဏ္ ေၾကာက္စိတ္၀င္၍
မခ်င့္မရဲ သတၱိနည္းလွ်င္
သင္တို႔၀ိဥာဏ္  ပူးကပ္၀င္၍
ကၽြန္ုအားထိန္းခ်ဳပ္သြားပါေလ။

မျပီးျပတ္ေသး ေတာ္လွန္ေရးတြင္
ကၽြန္ုပ္သည္ကား အမ်ိဳးဂုဏ္ေမာက္ သစၥာေဖာက္
မေထာက္မညွာ ျပဳခဲ့ပါလွ်င္
အသင္တို႔၏ မညြတ္ေျပာင္းေသာ
ခြပ္ေဒါင္းလက္ျဖင့္
၀ိုင္းညွပ္ အျပစ္ေပးၾကပါေလ။

မျပီးျပတ္ေသး ေတာ္လွန္ေရးတြင္
ကၽြန္ုအသက္ လမ္းတ၀က္မွ ေပးဆပ္ရလည္း
လူ႔ဘံုလမ္းခြဲ ၀မ္းမနည္းပဲ
တာ၀န္တရပ္ ေက်ပြန္မွတ္၍
ထပ္ဆင့္ေပ်ာ္၀င္ ကၽြန္ုပ္၀ိဥာဏ္သည္
ေဒါင္းအလံကိုဆြဲ ေလတြင္၀ဲ၍
သင္တို႔ရွိရာ ကၽြန္ုပ္လာမည္
ရင္ဖြင့္ၾကိဳၾကပါေလ။

မင္းကိုနိဳင္

အျပင္စီးမဂၢဇင္း၊ ၾသဂုတ္လ ၂၀၁၃တြင္ ေဖာ္ျပေသာ မင္းကိုနိဳင္၏ ကဗ်ာ သို႔မဟုတ္ သစၥာစကားကို          ၈၈ ေငြရတု အမွတ္တရအျဖစ္ ကၽြန္မ၏ဘေလာ့တြင္ ေရးတင္မိပါသည္။

သစၥာတရားကို ျမတ္နိဳးသူ၊ သစၥာေစာင့္သိသူတိုင္းကို အေလးျပဳ ဦးညႊတ္လ်က္