လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းမွာ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ပတ္သက္ဆက္ဆံၾကတဲ့အခါ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ (Mutual Respect)ရွိဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါတယ္။ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ၊ လုပ္ငန္းခြင္မွာ အေပါင္းအသင္းလုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားအခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ေလးစားမႈရွိမွသာ ညီၫြတ္မႈအင္အားနဲ႔ ေအာင္ျမင္မႈပန္းတိုင္ကို ေရာက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ေလးစားမႈမရွိဘဲ တစ္ဦးက တစ္ဦးကို အထင္ေသးႏွိမ့္ခ်မယ္၊ ႏိုင္ထက္စီးနင္းဆက္ ဆံမယ္၊ ရန္လိုအမုန္းပြားေနၾက မယ္ဆိုရင္ ညီၫြတ္မႈပ်က္ျပားၿပီး ပန္းတိုင္နဲ႔ အလွမ္းေဝးေနမွာျဖစ္ ပါတယ္။
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းမွာဆိုရင္ ျပည္သူေတြ က်န္းမာေရးတိုးတက္ေကာင္းမြန္ ေစေရးဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေအာင္ ျမင္ဖို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကရာ မွာ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းအခ်င္း ခ်င္း အျပန္အလွန္ေလးစားၾကရ မွာျဖစ္သလို က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း နဲ႔ လူနာရွင္ျပည္သူမ်ားအျပန္အ လွန္ေလးစားမႈရွိၾကဖို႔ လိုအပ္ပါ တယ္။ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေတြမွာ မၾကာခဏ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ျပႆ နာေတြဟာ အျပန္အလွန္ေလး စားမႈ အားနည္းခ်ိဳ႕တဲ့ေနမႈ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းဦးေရ အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ သူနာျပဳေတြဟာ လုပ္ ငန္းခြင္မွာလည္းစိတ္ဖိစီးမႈမ်ားပါတယ္၊ ဖိႏွိပ္မႈခံေနရတယ္ဆိုတာ ေရွးဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းကျဖစ္ေနတဲ့ တကယ့္အရွိတရားတစ္ခုပါ။ အက်ိဳးဆက္ေတြကေတာ့ သူနာျပဳေတြလုပ္ငန္းခြင္မွာ မေပ်ာ္ရႊင္မႈေၾကာင့္ သူနာျပဳအလုပ္ကို စြန္႔ခြာသြားျခင္း၊ အလုပ္ထြက္တဲ့ သူနာျပဳအေရအတြက္ မ်ားလာသျဖင့္ သူနာျပဳအင္အား လံုေလာက္မႈမရွိျခင္း၊ သူနာျပဳအင္အားမလံုေလာက္တဲ့အတြက္ ထိေရာက္ေသာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈမေပးႏိုင္ျခင္းေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။။။
သူနာျပဳေတြရဲ႕ခံစားခ်က္ ကို ကြၽန္မတို႔သူနာျပဳေတြသာ နား လည္ဆံုးမို႔ ကုစားရန္လိုအပ္ခ်က္ မ်ားကို ဒီေန႔ေဆြးေႏြးတင္ျပလိုပါ တယ္။ ကြၽန္မက သူနာျပဳတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူနာျပဳေတြဘက္က ရပ္တည္ၿပီး ေရးတယ္ဆိုေပမယ့္ ျပည္သူတစ္ေယာက္ရဲ႕႐ႈေထာင့္ကေနၾကည့္ၿပီး အတတ္ႏုိင္ဆံုး မွ်မွ်တတျဖစ္ေအာင္ႀကိဳးစားထားပါတယ္။
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္း အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ
.................... ...............
ေရာဂါကာကြယ္ေရး၊ ကုသ ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းအခ်င္းခ်င္း သဟဇာတ ျဖစ္မွသာ လုပ္ငန္းခြင္သာယာၿပီး ထိေရာက္ေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ေပးႏုိင္မွာျဖစ္ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆရာဝန္ ႏွင့္ သူနာျပဳအၾကား ဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပဖို႔ အလြန္ကို အေရးႀကီး ပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးအဆင္ေျပ ဖို႔ဆိုရင္ တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦး ေမတၱာထားလ်က္ အျပန္အလွန္ ေလးစားၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ သူနာျပဳက ဆရာဝန္ကို ေလးစားရမွာျဖစ္သလို ဆရာဝန္ကလည္း သူနာျပဳကို ဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္အျဖစ္ ေလးစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေဆး႐ံုဝန္ထမ္းအားလံုးဟာ လူနာေတြ ေရာဂါသက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေရးကို အဓိကဦး တည္ခ်က္ထားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ လူနာတစ္ေယာက္ ေရာဂါသက္ သာလို႔ ၿပံဳးရႊင္စြာနဲ႔ ေဆး႐ံုက ဆင္း သြားတဲ့အခ်ိန္၊ ေဆး႐ံုက ဝန္ ေဆာင္မႈကို ေက်နပ္လို႔ ေက်းဇူး တင္စကားေျပာၿပီး ႏႈတ္ဆက္သြား တဲ့ အခ်ိန္ဟာ ဆရာဝန္ေတြ၊ သူ နာျပဳေတြအတြက္ စိတ္ေက်နပ္ စရာ အေကာင္းဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေက်နပ္စရာေကာင္းတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ဖို႔ ဆရာဝန္၊ သူနာျပဳနဲ႔ ေဆး႐ံုဝန္ထမ္းအားလံုးက တာဝန္ကိုယ္စီေက်ၾကလ်က္အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦး အျမင္ေတြၾကည္လင္ၾကၿပီး ျပႆနာတစ္စံုတစ္ရာရွိရင္ ရင္းႏွီးပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာ၍ အသင့္ေတာ္ဆံုး နည္းလမ္းကို ေရြးခ်ယ္ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာရတာ လြယ္သ ေလာက္ လက္ေတြ႕မွာ ခက္ခဲ႐ႈပ္ ေထြးတဲ့ ျပႆနာေတြႀကံဳရင္ တစ္ ဦးအေပၚ တစ္ဦးက အျပစ္တင္၊အျပစ္ပံုခ်တာေတြကို ေရွာင္ၿပီး စိတ္ခံစားခ်က္ကို ေရွ႕တန္းမတင္ ဘဲ ရင့္က်က္ေသာ ဆင္ျခင္တံုတ ရားနဲ႔ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္သင့္ပါ တယ္။
ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္းေတြမွာ မက်န္းမာတဲ့လူနာေတြ၊ ကုသျပဳ စုတဲ့အေပၚ ပူပန္ေနတဲ့၊ စိတ္တိုင္းမက်တဲ့ လူနာရွင္ေတြနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရတာ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ သိပ္မ်ားပါတယ္။ ဝန္ထမ္းအင္အားမလံုေလာက္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ အမွားအယြင္းအျပစ္အနာအဆာရွိႏိုင္သလိုေပါ့ဆမႈ၊ မကြၽမ္းက်င္မႈေတြ ေၾကာင့္ မလိုလားအပ္ေသာ ဆိုး က်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္ေပၚႏုိင္ပါ တယ္။ မွားယြင္းေပါ့ဆမႈမ်ား ေၾကာင့္ မလိုလားအပ္ေသာ ျပႆ နာေတြျဖစ္လာရင္ မိသားစုစိတ္ ဓာတ္ထားၿပီး သတ္မွတ္ထား ေသာ ေဆး႐ံုစည္းကမ္း၊ ဝန္ထမ္း စည္းကမ္းေတြနဲ႔အညီ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အ ႀကီးအကဲက လက္ေအာက္ဝန္ ထမ္းကိုျဖစ္ေစ၊ ဝန္ထမ္းအခ်င္း ခ်င္းျဖစ္ေစ အမွားအယြင္းတစ္စံု တစ္ရာေၾကာင့္ ကိုယ္ထိလက္ ေရာက္တံု႔ျပန္ျခင္း (Physical Abuse)၊ ႏႈတ္ျဖင့္ ဆူပူႀကိမ္း ေမာင္းျခင္း( Verbal Abuse) ေတြ လုပ္ခြင့္မရွိရပါဘူး။ ဆရာဝန္က သူနာျပဳကို ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ က်ဴးလြန္တာေတြ၊ ႏႈတ္ျဖင့္ ဆူပူ ေျပာဆိုတာေတြ မၾကာခဏျဖစ္ ေနတာဟာ လူနာမ်ား၏ေရာဂါ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေရးအ တြက္ အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ကို အားနည္းေစတဲ့ မလိုလားအပ္ ေသာ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းမွာ ဆရာဝန္က အဓိက က်တဲ့ ဦးေႏွာက္တစ္စံုျဖစ္တယ္ ဆိုရင္ သူနာျပဳက ႏွလံုးတစ္ခုလို အသက္ရွင္ဖို႔ လည္ပတ္ေနရတဲ့ အေရးႀကီးအစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ပါ။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ႏွလံုးဟန္ခ်က္ညီ ညီ လည္ပတ္မွ အသက္ရွင္က်န္း မာဖို႔ ျဖစ္ႏုိင္သလို ဆရာဝန္နဲ႔ သူ နာျပဳဆက္ဆံေရးအဆင္ေျပၿပီး အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွသာ လွ်င္ လူနာမ်ားကို ထိေရာက္ ေသာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈေပးႏိုင္ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ခ်င္းစီတုိင္းဟာ သူ႔အခန္းက႑နဲ႔ သူ အေရးပါတယ္။ မတူညီတဲ့ ေနာက္ခံအေျခအေနနဲ႔ အေတြ႕အ ႀကံဳရွိၾကတယ္။ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ကိုယ္စီရွိၾကတယ္ ဆိုတာကို သတိမူၿပီး ဝန္ထမ္းအား လံုးကို တန္ဖိုးထားေလးစားဖို႔ လို အပ္ပါတယ္။ တန္ဖိုးထားေလး စားခံရတဲ့အခါ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ယံု ၾကည္မႈတိုးလာမယ္။ မိမိအလုပ္ အေပၚ ေက်နပ္မႈရွိိလာပါလိမ့္မယ္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ လူနာမ်ားထိေရာက္ ေသာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈရေရးအ တြက္ အာ႐ံုစိုက္ၿပီး ႀကိဳးစားအား ထုတ္မႈေတြ ရွိလာမွာျဖစ္ပါတယ္။
သူနာျပဳအခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ ေလးစားမႈ
................. .........................
ထို႔အျပင္သူနာျပဳအခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ေလးစားမႈရွိဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါတယ္။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ အငယ္(ဂ်ဴနီယာ)က အႀကီး(စီနီယာ)ကို ေလးစားရ တယ္၊ ႐ိုေသရပါတယ္။ အမွန္ဆို ရင္ ဂ်ဴနီယာနဲ႔ စီနီယာအျပန္အ လွန္ ေလးစားခ်စ္ခင္တာမ်ိဳးျဖစ္ သင့္ပါတယ္။ အငယ္က အႀကီး ကို ႐ိုေသေလးစားမယ္၊ အႀကီးက အငယ္ကို ခ်စ္ခင္ေလးစားစြာနဲ႔ သင္ျပေပးတာ၊ လက္တြဲေခၚတာ မ်ိဳး ျဖစ္ရပါမယ္။ ထိုနည္းတူစြာ ရာထူးအဆင့္အတန္းအရ ရာထူး ငယ္တဲ့လူက မိမိထက္ရာထူးျမင့္ တဲ့သူကို ႐ိုေသေလးစားရမွာျဖစ္ သလို ရာထူးႀကီးတဲ့သူက ငယ္တဲ့ လူကို တန္ဖိုးထားေလးစားတတ္ ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ သူနာျပဳအႀကီး အကဲေတြ၊ စီနီယာေတြက အငယ္ ေတြအေပၚ စာနာစိတ္နဲ႔ နားလည္ ေပးျခင္း၊ သေဘာထားႀကီးစြာ သည္းခံခြင့္လႊတ္ႏုိင္ျခင္း၊ တရားမွ်တစြာ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း၊ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းေတြကို စံျပျဖစ္ေအာင္ လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းျဖင့္ စံနမူနာ ေကာင္းေတြျပဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
သူနာျပဳသစၥာဓိ႒ာန္မွာ ပါတဲ့‘သူနာျပဳမ်ားလိုက္နာရမည့္ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ေစာင့္ထိန္း၍ သူနာျပဳအခ်င္းခ်င္း ထာဝစဥ္စည္းလံုးညီၫြတ္ရန္ အၿမဲတေစေဆာင္ရြက္ပါအံ့’ လို႔ ကတိသစၥာျပဳခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သူနာျပဳအခ်င္းခ်င္း စည္းလံုးညီၫြတ္ဖို႔ဆိုရင္ အျပန္အလွန္ ခ်စ္ခင္ေလးစားမႈကို အေျခခံ၍ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕အားနည္းခ်က္၊ အား သာခ်က္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံၿပီး အလုပ္တာဝန္ေတြကို ညီၫြတ္စြာအတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကရင္ အလုပ္ၿပီးေျမာက္တဲ့အျပင္ လုပ္ငန္းခြင္သာယာမႈကို ဖန္တီးႏိုင္ပါတယ္။ ထုိမွတစ္ဆင့္သူနာျပဳစုမႈအရည္အေသြးတိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီး သူနာျပဳမ်ားရဲ႕အခန္းက႑ကို ျမႇင့္တင္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သူနာျပဳအခ်င္းခ်င္း အျပန္ အလွန္ ေလးစားခ်စ္ခင္မႈလို႔ဆိုရာ မွာ ေဆး႐ံုေတြမွာ လက္ေတြ႕ေလ့ လာေနေသာ သူနာျပဳေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား၊ သင္တန္းသားမ်ား လည္း ပါဝင္ပါတယ္။ သူနာျပဳ ေက်ာင္းသားေတြ လက္ေတြ႕ေလ့ လာရာမွာ လိုအပ္ေသာ ကူညီပံ့ပိုး မႈနဲ႔ သင္ၾကားျပသမႈေတြ ေပးရန္ လိုအပ္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြက တိုင္းျပည္ရဲ႕အနာဂတ္ျဖစ္သလို သူနာျပဳေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူ ေတြဟာ အနာဂတ္တိုင္းျပည္ရဲ႕ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ တာဝန္လႊဲ ေျပာင္းယူမယ့္ လူငယ္ေလးေတြ ပါ။ ႐ိုးသားပြင့္လင္းေသာ ေက်ာင္း သားလူငယ္ေတြကို ကြၽန္မတို႔ တန္ဖိုးထားေလးစားရမယ္။ ေဆး ႐ံုပတ္ဝန္းက်င္ဟာ ေက်ာင္းသား လူငယ္ေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို ႐ိုက္ ခ်ိဳးတာမ်ိဳးမျဖစ္ေစသင့္ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ နယ္ၿမိဳ႕က ေဆး႐ံု ေတြမွာ သူနာျပဳသင္တန္းသူေတြ ကို ေအာက္ေျခသိမ္းအလံုးစံုခိုင္း စရာလို႔ သေဘာထားတာ၊ စည္း ကမ္းကို အေၾကာင္းျပၿပီး ပိျပားေနေအာင္ ဖိႏွိပ္ထားတာေတြဟာ မြန္ျမတ္လွေသာ သူနာျပဳစုျခင္း ပညာရပ္အေပၚ တန္ဖိုးထားျမတ္ ႏိုးလိုစိတ္ကို ခ်ိဳးႏွိမ္လိုက္သလို ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေခတ္စနစ္ေတြ ေျပာင္းလဲ လာၿပီး နည္းပညာေတြ လ်င္ျမန္ စြာ တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္မွာ ကြၽန္ မတို႔ သူနာျပဳေတြက မ်က္ျခည္ျပတ္က်န္မေနဖို႔ လိုပါတယ္။ လက္ရွိအေနထားနဲ႔ မေလ်ာ္ညီ ေတာ့တဲ့ ေခတ္ေဟာင္းက အေတြး အေခၚနဲ႔ နည္းစနစ္ေတြကို ထားခဲ့ ၿပီး အသံုးဝင္ေသးတဲ့ နည္းစနစ္ ေတြကိုသာ လက္ဆင့္ကမ္းထိန္း သိမ္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအား ျဖင့္ လူနာကို ဗဟိုျပဳေသာ သူနာ ျပဳစုမႈ (Patient- Centered Nursing Care) ေပးႏိုင္ဖို႔အတြက္ သူနာျပဳေတြရဲ႕တာဝန္ခ်ိန္အမ်ား စုဟာ လူနာ၏ေရာဂါအေျခအေန ကို သိရွိေအာင္ စစ္ေဆးအကဲခတ္ ၿပီး လိုအပ္ေသာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ မႈေပးျခင္းအတြက္ အသံုးခ်ႏုိင္ ေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲသင့္ပါတယ္။ တိုးတက္ေနတဲ့ေခတ္နဲ႔အညီ သူနာျပဳစုျခင္းဆုိင္ရာ နည္းပညာ အသစ္ေတြ၊ အခ်က္အလက္ေတြ ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာႏိုင္ဖို႔ တာဝန္ခ်ိန္ေတြကို မွ်တေအာင္ စီစဥ္ေပးရပါမယ္။ သူနာျပဳစုျခင္း ႏွင့္ မသက္ဆုိင္ေသာ သန္႔ရွင္းေရး အလုပ္မ်ား၊ စာေရးအလုပ္မ်ား ႏွင့္ တစ္ခါတစ္ရံ လူနာႏွင့္မသက္ ဆုိင္ေသာ ဆရာဝန္၏ေဝယ်ာဝစၥေဆာင္ရြက္ေပးရျခင္းမ်ား (ေကာ္ဖီေဖ်ာ္ေပးရျခင္း၊ ေကာ္ဖီပန္းကန္ ေဆးရျခင္း) စသည့္အလုပ္မ်ားကို အျခားသက္ဆုိင္ရာ ဝန္ထမ္းအား လုပ္ေစၿပီး သူနာျပဳမ်ား သူနာျပဳစု ျခင္း အလုပ္ကို အဓိကထားလုပ္ ႏုိင္မွသာ လူနာမ်ားနဲ႔ အျပန္အ လွန္ နားလည္ယံုၾကည္မႈေတြ တည္ေဆာက္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ထုိမွတစ္ဆင့္ ထိေရာက္သာ သူ နာျပဳစုမႈကို ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္ လူနာရွင္ ျပည္သူမ်ားၾကား အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ
................ ....................................
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္ဖို႔ဆိုရင္ က်န္း မာေရးဝန္ထမ္းႏွင့္ လူနာရွင္ျပည္ သူမ်ား အျပန္အလွန္ေလးစားမႈ ရွိၾကဖို႔ မျဖစ္မေနလိုအပ္ပါတယ္။
သတင္းမီဒီယာေတြ ပြင့္ လင္းလာတဲ့ေခတ္မွာ ေဆး႐ံု၊ ေဆး ခန္းမ်ားအေပၚ ျပည္သူေတြရဲ႕ မေက်နပ္ခ်က္၊ အျပစ္တင္ေဝဖန္ ခ်က္ေတြကို နားလွ်ံေအာင္ ၾကား ေနရသလို လူနာရွင္မ်ားက ေဆး႐ံုဝန္ထမ္းေတြေပၚ ႐ိုင္းပ်ေစာ္ကား မႈနဲ႔ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္က်ဴး လြန္မႈေတြ မၾကာခဏျဖစ္ေနတာ စိတ္မေကာင္းစရာပါ။ ဒီလိုျဖစ္ရ တာဟာ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း ေပါင္းမ်ားစြာေၾကာင့္ အျပန္အ လွန္နားလည္ေပးႏိုင္မႈနဲ႔ သည္းခံႏိုင္မႈေရခ်ိန္က်ဆင္းသြားလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတုန္းက စနစ္ဆိုးမွာ လူျဖစ္လာရတဲ့ ကြၽန္မတို႔ျပည္သူ ေတြ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈရပိုင္ ခြင့္နဲ႔ ေဆးကုသခြင့္ ေကာင္းစြာ မရလို႔ ထိခိုက္နစ္္နာခဲ့ၾကတာေတြ ဟာ တကယ္ကို နာၾကည္းစရာပါ။ အာဏာရွင္စနစ္ေအာက္မွာ အ ေၾကာက္တရားေတြ ကိန္းေအာင္း ေနေတာ့ မေက်နပ္ခ်က္ေတြကို မ်ိဳသိပ္ထားခဲ့သမွ်၊ ေၾကာက္စရာ မလိုေတာ့တဲ့အခ်ိန္မွာ ပြင့္အန္က် လာတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္သိပ္ႀကီးတဲ့ ျပည္သူေတြက အခမဲ့ေဆးကုသခြင့္ေတြ ရခ်င္ တယ္။ ဆရာဝန္ေတြ၊ သူနာျပဳ ေတြက ေလးစားသမႈနဲ႔ ဂ႐ုတစိုက္ ကုသေပးတာ၊ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ မႈေပးတာကို လိုခ်င္ၾကတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္သလို ျဖစ္မလာႏိုုင္ေသး တဲ့ အေျခအေန အေၾကာင္းရင္း ေတြကို လူထုနားလည္ေအာင္ တာဝန္ရွိသူမ်ားက ရွင္းျပဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အရည္အေသြး ျပည့္ဝ၍ အႏၲရာယ္ကင္းေသာ ေဆးကုသမႈကို ႏုိင္ငံသားတိုင္း တန္းတူခံစားခြင့္ရွိပါတယ္။ လူ တိုင္း က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားရဲ႕ ေလးစားသမႈနဲ႔ ျပဳစုကုသေပးတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈကို ရခြင့္ရွိပါတယ္။ လူတိုင္း က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ သ တင္းအခ်က္အလက္ေတြကို သိ ခြင့္ရွိတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ရင္ ေဆး ကုသမႈ၊ ခြဲစိတ္မႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးေတြကို သိ ခြင့္ရွိၿပီး သင့္ေတာ္တဲ့ကုထံုးေတြ ကို လူနာကိုယ္တိုင္ (သို႔မဟုတ္) မိသားစုဝင္ေတြက လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ခြင့္ရွိပါတယ္။ လူနာနဲ႔လူနာရွင္မ်ား က်န္းမာေရး ဗဟုသုတျပည့္စံုၿပီး သင့္ေတာ္မွန္ ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်ႏိုင္ဖို႔ ပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ၊ စြမ္း ေဆာင္ရည္ ျမႇင့္တင္ေပးမႈေတြကို က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားက ထိ ထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ၾက ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
လူနာမ်ားရသင့္ေသာ အခြင့္အေရးေတြကို ေလးစားလိုက္နာ ႏိုင္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းေတြအားလံုး အေျခခံလို အပ္ခ်က္နဲ႔ ျပည့္စံုၿပီး ပညာျပည့္ဝ ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဝန္ထမ္းေတြကိုယ္ တုိင္က ရသင့္တဲ့အခြင့္အေရးေတြ ဆံုး႐ႈံးေနေတာ့ လူသားခ်င္းစာနာ ဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစား တတ္ဖို႔ တိုက္တြန္းရင္ သဘာဝ မက်ဘူးထင္ပါတယ္။ ဟိုတုန္းက ဝန္ထမ္းေတြ လစာမေလာက္ဘဲ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ယေန႔အ ခ်ိန္မွာ ဝန္ထမ္းလစာက တစ္ ကိုယ္ေရလံုေလာက္႐ံုသာ ရပါ ေသးတယ္။ လူမႈေရး၊ ကုသိုလ္ ေရးနဲ႔ သားသမီးပညာေရးစရိတ္ ေတြအတြက္ လံုေလာက္ေသာ လစာမရၾကေသးပါ။ အေျခခံလို အပ္ခ်က္ေတြ မျပည့္စံုတဲ့အျပင္ လုပ္ငန္းခြင္မသာယာျခင္း၊ ဝန္ ထမ္းအခ်င္းခ်င္း ဖိႏွိပ္ျခင္း၊ ဝန္ ထမ္းအင္အားမလံုေလာက္ျခင္း စတဲ့အေျခအေနေတြဟာ ေဆး႐ံု ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ ကို က်ဆင္းေစပါတယ္။ ဝန္ ေဆာင္မႈအေပၚ မေက်နပ္တဲ့ လူနာရွင္မ်ားရဲ႕ ျပႆနာရွာျခင္း၊ တိုင္တန္းျခင္းေတြ မ်ားလာတဲ့အ ခါ ဖိစီးမႈေတြ ပိုမ်ားလာၿပီး လုပ္ ငန္းခြင္ကို စြန္႔ခြာလိုစိတ္ေတြျဖစ္ ေပၚလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ အလုပ္ထြက္မႈနဲ႔ လုပ္ငန္းခြင္ကို စြန္႔ခြာမႈအေရအတြက္အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေနတဲ့ သူနာျပဳအေရးကို လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားတာ ကို ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္။
ေဆး႐ံုေတြမွာ သူနာျပဳေတြ က လူနာနဲ႔ အမ်ားဆံုးထိေတြ႕ ဆက္ဆံရတာမိို႔ သူနာျပဳနဲ႔ လူနာ အၾကား ဆက္ဆံေရးအဆင္မေျပမႈ က ပိုၿပီး သိသာထင္ရွားပါတယ္။ ေရာဂါေဝဒနာခံစားေနရတဲ့ လူနာ ေတြကို စာနာစိတ္နဲ႔ ျပဳစုေပးရ မယ့္ သူနာျပဳေတြဟာလည္း လူ သားေတြမို႔ စိတ္ခံစားခ်က္ရွိၾကပါ တယ္။ လူတိုင္းမလုပ္ႏိုင္တဲ့ သူနာျပဳအလုပ္ကို ေရြးခ်ယ္တယ္ဆိုက တည္းက ႏူးညံ့၍ စာနာတတ္ေသာစိတ္ဓာတ္အခံရွိၿပီးသားျဖစ္ပါ တယ္။ လုပ္ငန္းခြင္သဘာဝနဲ႔ ပတ္ ဝန္းက်င္လႊမ္းမိုးမႈေတြေၾကာင့္ သူနာျပဳအခ်ိဳ႕နဲ႔ မာေက်ာခက္ ထန္ေသာ ဆက္ဆံေရးကို ျပဳျပင္ ဖို႔ လိုအပ္တာ မွန္ပါတယ္။ လူနာ ရွင္ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ကလည္း သူနာျပဳမ်ားအေပၚ အထင္ေသး စိတ္၊ အျပစ္ရွာလိုစိတ္ေတြမထား ဘဲ ဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္အျဖစ္ ေလးစားဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။ အ ျပန္အလွန္ေလးစားၾကတဲ့အခါ ဆက္ဆံေရးေတြ ေျပလည္သြား မွာ ေသခ်ာပါတယ္။
လူတန္းစားအလႊာအသီး သီးက လာတဲ့ လူနာေတြ၊ ျပည္သူ ေတြဟာ တန္ဖိုးကိုယ္စီရွိၾကပါ တယ္။ ထုိ႔အတူ ေဆး႐ံုဝန္ထမ္း ေတြနဲ႔ သူနာျပဳေတြဟာလည္း တန္ဖိုးရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း ေတြပါ။ တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦးက တန္ဖိုးထားေလးစားၾကမယ္ဆို ရင္ ဆက္ဆံေရးေတြ အဆင္ေျပ ၾကလို႔ လူနာ၏ေရာဂါသက္သာ ေပ်ာက္ကင္းေရးကို ထိေရာက္စြာ ေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈကို အေျခ ခံ၍ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာသျဖင့္ ျမန္မာျပည္သားမ်ားအားလံုး က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလိုက္ပါတယ္။
ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ။
(ေဖာ္ျပပါ ေဆာင္းပါးသည္စာေရးသူ၏ အာေဘာ္သာျဖစ္ပါသည္)
